Borsada işler biraz karışık bu aralar. Küçük yatırımcının çok ciddi zarara uğratıldığı medyaya yansımıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan katıldığı özel bir televizyon programında konuyu doğrulayınca bu konuda bir yazı yazmak elzem oldu. Detaylarını öğrenince tekrar bu konuya döneceğim. Yazıya son halini verdiğim saatlerde operasyon haberleri düştü medya kanallarına. Aralarında ünlü borsacı ve broker Mehmet Akdere`nin de bulunduğu birçok kişi hakkında gözaltı kararı verildi.
Keriz silkeleme nedir?
Son zamanlarda borsada yaşanan ve yatırımcılara kabus yaşatan büyük kayıplardan sonra, yatırımcıların içine düştükleri durumu en iyi bu kavram açıklar diye düşündüm. Borsa ile az çok ilgilenenler bu tabirin sıkça kullanıldığını bilir. Yanlış anlaşılmanın önüne geçmek için hemen belirtelim; keriz silkeleme hakaret amaçlı kullanılan bir kavram değildir. Yukarı gidecek piyasayı önce bir miktar aşağı çekerek yatırımcının elindeki sermaye piyasası araçlarını düşük miktardan alarak çok yüksek karla satış yapanların, satıcıları düşürdükleri tuzağı ifade ediyor. Karşılığı hapis cezası olan ve manipülatörler tarafından organize edilen keriz silkelemenin birçok versiyonu var.
Keriz silkeleme nasıl yapılır?
Manipülatörler tarafından yanlış yönlendirilip bilinçli bir şekilde zarara uğratılan, paralarını manipülatörler ile anlaşmalı oldukları kişi ve kurumlara kaptıran, keriz diye tabir edilen yatırımcıları dolandırmanın birçok yöntemi vardır.
Başlıcalarını kısaca özetleyeyim.
Birinci kategorideki acemi yatırımcıları kandırmak çok basittir. Silkeleme yapacak kişilerin elinde bol miktarda hisse senetleri vardır. Bu kişiler elindeki senetleri yüksek meblağdan satmak ister ancak senetlerin değeri düşüktür. Sosyal medya veya çeşitli mecralarda mevcut hisse senetlerinin değerinin artacağını belirten haberler yayarlar. Böylece acemi yatırımcılar da bu hisselere rağbet eder ve hisselerin fiyatları yükselir. Acemi yatırımcılar araştırma yapmadan kulaktan dolma bilgilerle hisseleri aldıkları için durumu fark etmezler. Fiyatlar yükselince silkeleme yapan kişiler fiyatları düşürüp satışa geçer ancak yine de acemi yatırımcılara almaları yönünde telkinde bulunurlar. Zira acemi yatırımcılar alış yaparken de aynı kişilere danıştıkları için yanlış yönlendirildiklerini fark etmezler. Acemi yatırımcılar paralarının büyük bir kısmını bilinçli yönlendirildikleri hisse senetlerine yatırırlar. Hisselerin fiyatlarının düştüğünden haberi olmayan yatırımcılar paralarının tamamını kaybeder. Keriz silkeleme işinde uzman olan kişiler düşün fiyattan aldıkları senetleri yüksek fiyattan satarak planlarını gerçekleştirir. Keriz silkelemede en temel ve kolay sonuç alınacak yöntem budur.
İkinci yöntemde ise zengin ve elinde yüksek miktarda nakit parası olanlar hedef seçilir. Keriz silkeleyiciler bu kişilere bol miktarda hisse aldırıp acemi kerizlere uyguladıkları yöntemin aynısını uygular.
Üçüncü yöntemde kerizler kendisi gelir. Sadece gönüllü keriz bulmak gerekir. Keriz silkeleyicileri için zengin bir yatırımcı bulmak da zor değil. Sonuç yine değişmez. Kaybeden keriz, kazanan ise manipülasyoncular olur.
Dördüncü yöntemde halka açık bir şirketin hisse senetlerinin fiyatları yükseltilir. Burada işin içinde borsa çalışanları da vardır. Borsa temsilcileriyle yapılan alım satım sonucu hisselerin değeri yükseltilir. Bedelini ise talep edenler öder.
Beşinci ve sonuncu yöntemde silkeleyiciler karları bölüşmeyi kabul ederek bir iş adamını bulur. İş adamı parasını kendisi verip hisselerini birine aldırtır. Halka arz sonrası fiyatı artan hisse senetlerini satmak isteyen iş adamının hisselerini ya silkeleyiciler alır ya da bir sermayedara aldırır. Burada keriz aranmaz. Satış işleminden elde edilen karlar bölüşülür. Yakın tarihlerde yaşanan iki tane örnek vererek konuyu noktalayayım.
Aracılar, aracı kurum!
İsmi henüz İMKB olan borsadan hisse senetleri üzerinden manipülasyon yaparak 25 milyon lira vurgun yapan 54 kişi arasında iş adamları, aracı kurum çalışanları, brokerler vardı. Kerizleri bu defa bizzat piyasanın resmi oyuncuları çarptı. Seçtikleri 6 hisseyi o dönemin önemli iş adamlarından birine aldırtan keriz silkeleyiciler, ilgili hisseleri birçok işsize aldırttı. Hisselerin piyasadan toplatılmasından sonra aracı kurumlar devreye girerek yatırımcıları alım yapmaları yönünde ikna etti. Fiyatı yükselen hisseleri küçük yatırımcıya satan keriz silkeleyiciler 25 milyon lira vurgun yapmayı başardı! (3 Nisan 2009)
Referandum öncesi keriz silkelemesi
Adres bu defa borsa değildi. Keriz silkeleyiciler sürekli aynı metodu kullanmaz. Piyasaya doların artacağı haberini yayan manipülatörler, 10 milyon dolar hacimli elektronik piyasada operasyon gerçekleştirdi. Uluslararası birçok piyasanın kapalı olduğu günde, elektronik ortamda manipülasyon yapan keriz silkeleyiciler birçok kişiyi mağdur etti. (16 Nisan 2017)
Yazının tamamını okumak için aşağıdaki linke tıklayınız.